Nasza siedziba

Siedzibą sławnego bractwa najemników, znanego wszystkim jako Anguis in Herba, czyli po prostu Węże, jest zamek w Reszlu. Ale zaraz, może przejdziemy do historii.

Reszel jest miastem warmińskim, lokowanym na prawie chełmińskim w 1337 r. Akt lokacji zazwyczaj wiąże się z prawną „legalizacją” i organizacją istniejącego już miasta. Mieściła się tu wcześniej pruska osada Resil, którą kilkakrotnie podbijali Krzyżacy, budując na jej miejscu drewnianą strażnicę. Po kolejnym spaleniu strażnicy przez Prusów, zniechęceni Krzyżacy odstąpili to miejsce w drugiej połowie XIII wieku biskupom, którzy posiadali w granicach państwa Krzyżackiego swoje własne, kościelne księstwo, zwane Dominium Warmińskim.

W latach 1350-1355 biskup Jan I z Miśni rozpoczął budowę obecnego zamku murowanego, czyli właśnie tego, po którym teraz Węże harcują. Wykonano fundamenty, oraz piwnice skrzydła wschodniego.

W międzyczasie powstawały mury miejskie, miasto się rozrastało, a w latach 1350-1370 kolejny książę biskup, Jan III Stryprock, kontynuował rozbudowę zamku. W tym etapie wzniesiono zamek w stanie surowym, choć część pomieszczeń zapewne nadawała się już do zamieszkania.

Kolejny etap budowy zamku przypada na lata 1374-1401, pod panowaniem biskupa Henryka III Sorboma, który znany był z zamiłowania do przepychu. Prawdopodobnie to on zadecydował o dobudowie skrzydła południowego. Dobudowano też wtedy krużganki w dziedzińcu.

Na przełomie XIV i XV wieku zbudowano arkadowe podcienia przy bramie wjazdowej, nadbudowując je tak, że zamek zyskał skrzydło zachodnie.

W 1414 r. okolice Reszla splądrowały wojska polskie, ale zamek nie ucierpiał.

5 maja 1440 roku Reszel przystąpił do Związku Pruskiego, wypowiadającego całkiem posłuszeństwo wobec Zakonu Krzyżackiego. W roku 1455 Reszel dostaje się pod władzę Zakonu. Pogarsza się sytuacja gospodarcza, zaciężne wojska rabują okolice, nastaje głód.

Sytuacja zmienia się w 1462 roku, kiedy to Reszel zajmuje nowy biskup warmiński, Paweł Legendorf.

19.10.1466 zawarto Pokój Toruński, na mocy którego Warmia została przyłączona do Polski – a więc i Reszel znalazł się pod oficjalnym panowaniem polskim. Biskupi Warmińscy utrzymali swój status kościelnej autonomii.

Około roku 1505 wzniesiono wokół zamku mury obronne z basztami. Wcześniej zamek był po prostu włączony w miejski system murów obronnych.

W 1519 roku wybuchła wojna Polsko-Krzyżacka, w związku z czym król Zygmunt Stary w 1520 r. obsadził zamek w Reszlu załogą 400 Czechów. W sierpniu Albrecht Hohenzollern zaatakował Tatarów stacjonujących pod miastem. We wrześniu miała tu miejsce koncentracja wojsk polskich i umocnienie fortyfikacji. Krzyżacy dwukrotnie próbowali zdobyć zamek, lecz bez rezultatu.

Odtąd Reszel cieszył się przeszło 100-letnim pokojem.

W 1533 roku przy zamku dobudowano nieistniejąca już wartownię przy bramie.

Pod koniec XVI wieku podwyższono wieżę główną.

W XVII i XVIII wieku zamek powoli tracił na znaczeniu i pustoszał, użytkowano już tylko nieliczne pomieszczenia.

W 1772 r. nastąpił I rozbiór Polski. Reszel został zagarnięty przez Prusy.

W końcu XVIII wieku zamek został zamieniony na więzienie, prowadzono drobne prace adaptacyjne, np. przebudowano otwory okienne w skrzydle północnym.

W 1806 r. w Reszlu wybuchł wielki pożar, który strawił prawie całe miasto z częścią zamku. Zamek stał się opuszczoną ruiną.

Cztery lata później, w 1810 r. rozebrano podwójny mur obronny zamku od strony zachodniej. Zasypano fosę zamkową od strony zachodniej i północnej i powstała tam ulica Lipowa (dziś Podzamcze). Był to czas, kiedy w różnych miejscach rozbierano średniowieczne fortyfikacje, uważane za już niepotrzebne (np. mury obronne Krakowa, rozebrane dokładnie w tych samych latach, na miejscu których założono Planty).

W latach dwudziestych XX wieku przekazano zamek gminie ewangelickiej, która postanowiła zaadaptować go na swoją świątynię. W 1822 r. rozebrano zamkowe krużganki. Obniżono skrzydła wschodnie i południowe, a w południowym urządzono Zbór. Pozostałe skrzydła adaptowano na mieszkania. Wyremontowano baszty i główną wieżę zamku, którą nakryto dachem.

25 sierpnia 1914 r. miasto zostało zajęte przez wojska rosyjskie. Po zwycięstwie Hindenburga do miasta wróciły władze pruskie.

W latach międzywojennych zamek przeszedł gruntowny remont, częściowo zrekonstruowano wtedy ganek obronny skrzydła północnego.

W latach pięćdziesiątych XX wieku zamek przeszedł kolejny remont, skrzydło południowe zaadaptowano do działalności kulturalnej.

W latach 1973 – 1986 na zamku prowadzone były badania archeologiczne i architektoniczne, które rzuciły nowe światło na dawny wygląd zamku.

Od 1990 roku zamkiem zarządza Stowarzyszenie Kulturalne „Zamek” w Reszlu. Na zamku znajduje się oddział Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie i Zamek Reszel Kreativ Hotel. Teraz także siedziba bractwa najemnego Anguis in Herba.

Teraz wyjaśnijmy, jak zamek wygląda, oraz jak wyglądał.

Zamek stanowił część składową miejskich fortyfikacji Reszla w średniowieczu.

Była to budowla na planie kwadratu, którego środek stanowił czworoboczny dziedziniec ze studnią. Od wschodu i południa znajdowały się główne skrzydła, do których od strony dziedzińca przylegały arkadowe krużganki. Od zachodu i północy zamek zamykały grube mury kurtynowe, do których stopniowo dobudowywano dodatkowe zabudowania. W ścianie zachodniej mieści się wieża bramy wjazdowej, z ostrołukowo przesklepioną bramą, w której mieszczą się dwie prowadnice na brony. Mur kurtynowy po obu stronach bramy wieńczą machikuły.

W narożniku północno zachodnim mieści się główna wieża, o podstawie na planie kwadratu, wyżej przechodząca w cylindryczny bastion. W narożniku południowo zachodnim istnieją fundamenty podobnej wieży, która w późniejszych etapach przebudowy zamku przestała istnieć. Zamek okalały też mury obronne wraz z basztami.

 

 

Share

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *